Büyüme hormonu testleri hakkında bu yazımızda detaylı bilgilere yer verdik. Daha fazlasını öğrenmek için okuyun!
Büyüme hormonu nedir?
Büyüme hormonu, beyinde bulunan hipofiz bezleri tarafından üretilen birçok hormondan bir tanesidir. Somatotropin ya da insan büyüme hormonu olarak da bilinmektedir.
Büyüme hormonu, özellikle çocuklar ve ergenlerde, insanların büyümesine ve gelişmesine çok önemli katkılar sağlamaktadır. Gerekenden çok yüksek ya da çok düşük büyüme hormonu seviyeleri çocuklar ve yetişkinlerde ciddi sağlık sorunlarına neden olmaktadır.
Doktor vücutta çok yüksek ya da çok düşük büyüme hormonu üretilmesinden şüphelendiği zaman, kandaki büyüme hormonu seviyelerinin ölçülmesi için bazı testlerin yapılmasını ister. Büyüme hormonu ile bağlantılı sorunların belirlenmesi, teşhis konulmasına ve en uygun tedavinin başlamasına yardımcı olur.
Büyüme hormonu testi
Birçok farklı büyüme hormonu testi bulunmaktadır. Test protokolü doktorun hangi testi istediğine göre değişiklik göstermektedir.
Yapılan tüm testlerde olduğu gibi sağlık ekibinin tüm hazırlık sürecine de uymak önemlidir. Test yapılmadan 12 saat öncesine kadar biotin ya da B7 vitamininin alınmaması ve test sonuçlarında değişiklikler yaratabileceğinden dolayı testten birkaç gün öncesine kadar kullanılan ilaçların bırakılması gibi uygulamalar yapılabilmektedir.
Bazı test türlerinde ise ek hazırlık talimatları bulunabilmektedir.
İnsanlardaki büyüme hormonu seviyelerinin genel aralığını dışında olması nadir bir durumdur. Bu yüzden büyüme hormonu ile ilgili testler sık sık yapılmaz. Sadece büyüme hormonu seviyelerinde anormallik olması düşünülürse test yapılmaktadır. Bu testler şunlardır:
Büyüme hormonu eksikliği nedir?
Büyüme hormonu serum testi
Büyüme hormonu serum testinde kandaki büyüme hormonu miktarı ölçülmektedir. Bu test için kan örnekleri alınır. Alınan kan örnekleri analiz edilmesi için laboratuvara gönderilir. Sonuçlar çıktığında ise kandaki büyüme hormonu seviyeleri tespit edilir. Ek olarak vücuttaki büyüme hormonu seviyeleri gün içinde değişiklik gösterdiği için doktorun teşhis koymasına yardımcı olacak kadar bilgi sağlamaz.
İnsülin benzeri büyüme faktörü-1 testi
Doktorlar, büyüme hormonu serum testinin yanı sıra insülin benzeri büyüme faktörü-1 testinin de yapılmasını isteyebilmektedir. Büyüme hormonlarında fazlalık ya da eksiklik olması durumunda normalden çok daha yüksek ya da çok daha düşük insülin benzeri büyüme faktörü-1 seviyelerine sahip olunur.
faktörlerinin incelenmesinin en önemli avantajı ise büyüme hormonunun aksine seviyeler sabit kalmaktadır. Her iki test içinde kan örneklerinin verilmesi gerekir.
Büyüme hormonu serumu ve insülin benzeri büyüme faktörü-1 testleri genellikle teşhis konulması için yeteri kadar bilgi sağlamamaktadır. Bu testler genellikle tarama yapılması için uygulanır. Yani bu testler başka testlerinde yapılıp yapılmadığına karar vermek için yardımcı olmaktadır.
Doktor, vücudun çok yüksek ya da çok düşük büyüme hormonu salgılamasından şüphelenmesi durumunda genellikle büyüme hormonu bastırma ya da büyüme hormonu stimülasyon testi istemektedir.
Meme Kanserinde Hormon Tedavisi
Büyüme hormonu bastırma testi
Büyüme hormonu bastırma testi sayesinde doktorlar vücudun fazla büyüme hormonu üretip üretmediğini tespit etmesine yardımcı olmaktadır.
Bu test için kan örnekleri alınmaktadır. Ardından glikoz bulunan bir solüsyon içirilmektedir. Verilen çözeli içildikten sonra 2 saat boyunca belirli aralıklarla birkaç tane daha kan örneği alınmaktadır. Alınan bu numuneler analiz edilmesi için laboratuvara gönderilmektedir.
Glikoz çoğu insanda büyüme hormonu üretimini düşürmektedir. Laboratuvar ortamında her testte hormon seviyeleri kontrol edilmektedir.
GH stimülasyon testi
Büyüme hormonu stimülasyon testlerinde büyüme hormonu üretilmesindeki fazlalıklar ya da eksikler teşhis edilmektedir.
Bu testin yapılması için kan örnekleri alınır. Daha sonrasında vücudun büyüme hormonu üretimini azaltmasını tetikleyen ilaç verilir. İlaç alındıktan sonra kontrol altına alınırsınız ve 2 saatten fazla sürecek şekilde belirli zaman aralıklarında yine kan örnekleri alınır.
Alınan numuneler laboratuvara gönderilir ve ilaç kullanımından sonraki her aralıkta beklenen büyüme hormonu seviyeleri ile karşılaştırılır.
Hipertiroid (Aşırı Aktif Tiroid) Nedir?
Büyüme hormonu testi sonuçlarını yorumlama
Laboratuvar sonuçları alındıktan sonra doktor tarafından yorumlanır. Büyüme hormonu serum testi ile insülin benzeri büyüme faktörü-1 testinin sonuçları büyüme hormonları ile bağlantılı bozuklukların teşhis edilmesi için yeteri kadar bilgi sağlamaz. Yapılan testler büyüme hormonu ile ilgili bir sıkıntının olabileceğini ya da daha fazla testin yapılması gerektiğini göstermesi durumunda doktor tarafından büyüme hormonu bastırma testi, büyüme hormonu stimülasyon testi ya da durumun takip edilmesi için aralıklı muayenelerin yapılması istenmektedir.
Büyüme hormonu bastırma testi sonuçlarına göre yüksek büyüme hormonu seviyelerinin olması; glikozun büyüme hormonu üretimini azaltmadığı, insülin benzeri büyüme faktörü-1 seviyesinin yüksek olması yani fazla üretimin olduğu, nedenin belirlenmesi için daha fazla teste ihtiyaç olduğu anlamına gelebilir.
Büyüme hormonu stimülasyon testi sonuçlarının düşük hormon seviyelerine işaret etmesi ise vücudun yeteri kadar büyüme hormonu salgılamadığı, insülin benzeri hormon faktörü-1 seviyesinin düşük olması yani büyüme hormonu eksikliği ve ek testlerin yapılması gerektiği anlamına gelmektedir.
Büyüme hormonu testi sonuçlarına göre normal aralık nedir?
Sonuçlara göre normal aralıklar laboratuvara ya da doktora göre değişiklik gösterebilmektedir. Bastırma testlerine göre normal aralıklar mililitrede 0,3 nanogram (ng/mL) altı, yetişkinlere yapılan stimülasyon testlerinde normal aralıklar 4 ng/mL üzerinde, çocuklara yapılan stimülasyon testinde ise normal aralıklar 5 ng/mL’dir.
Bu aralıkların üzerinde alınan sonuçlara göre, vücut çok fazla büyüme hormonu üretmektedir. Bazı yönergelere göre stimülasyon testlerinde çocuklar için normal aralıklar 10 ng/mL civarlarındadır. Bunun sebebi ise büyüme hormonu seviyelerindeki fazlalığı yok saymak istenmesidir.
Yaşa göre normal büyüme hormonu seviyeleri
Yapılan araştırmaların öncüsü olan bir profesör, büyüme hormonunun esas olarak uyku esnasında hipofiz tarafından salgılandığını iddia ediyor. Yine de bu salgılanma gün içerisinde küçük seviyeler halinde meydana gelmektedir.
Profesör “büyüme hormonundaki fazlalıkların ya da eksikliklerin değerlendirilmesi, rastgele büyüme hormonu seviyeleri olması klinik olarak anlam ifade etmemektedir. Bunun yerine endokrinologlar, büyüme hormonu salgılanmasında tespit olarak insülin benzeri büyüme faktörü-1 testini kullanmaktadır.” dedi.
Hipertiroid Kilo Artışına Neden Olabilir mi?
Yetişkinlerde ve çocuklarda büyüme hormonu testi
Hem çocuklar hem de yetişkinler için büyüme hormonu testi yapılabilmektedir. Ancak yapılan testler yaşlara göre farklılık göstermektedir.
Büyüme hormonu eksikliği nadir görülür. Çocuklarda kısa boyluluk ya da yavaş büyümenin genellikle büyüme hormonu ile alakası yoktur. Çocukların boyu genetik dahil olmak üzere bir sürü nedenden dolayı ortalamanın altında olabilmektedir.
Yavaş büyüme ergenliğe henüz girmemiş çocuklarda yaygındır. Büyüme hormonu eksikliği olan çocuklar genellikle bir yılda 5 cm altında büyüme gösterir.
Doktorlar, çocuklarda vücudun çok fazla büyüme hormonu ürettiğine dair bazı işaretleri fark etmesi durumunda büyüme hormonu testleri önermektedir. Bu testlerin istenmesi, çocuklukta uzun kemiklerle beraber kas ve organların aşırı büyümesine neden gigantizm olarak bilinmekte olan nadir bir durumla alakalı olabilir.
Çok az büyüme hormonu üretilmesi durumunda kemik yoğunluğunda ve kas kütlesinde azalma meydana gelir. Lipid profili denilen kan testi, kandaki yağ seviyelerindeki değişimleri göstermektedir. Ancak büyüme hormonu eksikliği nadir bir durumdur.
Yetişkinlerde büyüme hormonunun fazlalığı akromegaliye neden olabilir. Akromegalide kemikler kalınlaşmaktadır. Bu hastalık nadir görülür. Akromegali tedavi edilmediği sürece kalp problemleri ve yüksek artrit seviyeleri gibi bir takım komplikasyonların gelişmesine neden olur.
Son Olarak
Yüksek ya da düşük büyüme hormonu seviyeleri, geciken büyüme ve azalan kemik yoğunluğu dahil olmak üzere ciddi sağlık problemlerine işaret olabilir. Yine de, büyüme hormonu ile bağlantılı koşulların nadiren görüldüğünü unutmamak gerekir.
Doktorlar, büyüme hormonu bastırma da stimülasyon testi sayesinde büyüme hormonu seviyelerinin kontrol edilmesini isteyebilir. Test sonuçlarının anormal seviyeleri göstermesi durumunda tanının doğrulanması için ek testler de yapılabilir.
İnsanlara büyüme hormonu ile ilgili teşhislerin konulması durumunda, doktorlar ya da ilgili uzmanlar, en iyi tedavinin seçilmesi konusunda da yardımcı olmaktadır. Örneğin, büyüme hormonu eksikliğinin tedavi edilmesi için sentetik büyüme hormonu reçete edilebilir. Erken teşhis hem çocukların hem de yetişkinlerin olumlu sonuçlar almasını sağlayabilir.